Alan Lightman Yıldızların Zamanı kitabında şu cümlelere yer verir: “Astronomide her yönümüz değişmeye hazır cephelerce kuşatılmıştır.”
Öyleyse gelin Yıldızların Zamanı bize rehberlik etsin ve bilinen en eski zamanlardan günümüze astronomi bilimindeki değişimlere bu cümle ışığında birlikte göz atalım.
Gece ve gündüz oluşumu, mevsimler, çıplak gözle görülebilen gök cisimleri insanların merakını her zaman celbeden konulardan olmuştur. Bu merak sonucu emek emek doğan bir bilim var: Astronomi. Astronomi bu merakın, emeklerin ve sınırsız soruların sonucu olarak kuşkusuz biçimde çok hızlı gelişme kaydetmiştir.
Bu sorular ve zamanın imkânları dahilinde insanlık dünyanın düz olduğuna da inandı bir zamanlar, yuvarlak olduğuna da. Evrenin değişmediğine de, genişlediğine de…
Nicholas Copernicus’un Güneş merkezli gezegen sistemine kadar dünyada dünya merkezli bir anlayış hakimdi. Copernicus’un insanlığa sunduğu yeni sistem ile yeni sorular sorulmaya başlandı. İnsanoğlu dikkati dünyadan tüm evrene kaymıştı ki Newton’un başına düşen meşhur elma sonucu yeni bir yasa doğdu: Kütle Çekim Yasası. Yine 1929’a kadar var olan Aristoteles’in evrenin sabit olduğu görüşü Edwin Hubble’ın evrenin genişlemesi keşfi ile tahtından indirildi.
Tüm bu keşifler iç içe geçerek yeni keşiflerin önünü açtı. Birlikte yaptığımız bu ufak inceleme bizlere bu yazının giriş cümlesini işaret ediyor:
“Geleceğe hazırlanırken kesinliğin yanısıra esneklik de gereklidir. Elimizden geldiği kadar iyi teoriler öne sürüp öngörülerde bulunacağız, ama eğer geçmiş, iyi bir rehber ise, önümüzdeki yılların getireceği bazı keşifler bizi gene de hazırlıksız yakalayacaktır. Astronomide her yönümüz değişmeye hazır cephelerce kuşatılmıştır.”
Alan Lightman
Hep birlikte gördüğümüz gibi yüzyıllar önce hatta binlerce yıl önce yaşayan bu bilim insanları, düşünürler büyük emeklerle bazı fikirler ortaya attılar, belki yanıldılar ancak zaman geçtikçe bu tespitleri gerçeğe daha yakın yeni tespitlere yol gösterdi.
Aristoteles’in evren sabittir görüşü şu an gerçekliği yansıtmasa da Aristoteles her zaman Aristoteles olacak. “Dünya dönüyor!” diye haykırdığı için ölüme mahkum edilen Galileo her zaman Galileo olacak. Hani olmaz ama Yerçekimi yerini başka bir keşif alsa sözüm ona, Newton yine Newton olacak. Eğer bir yenilgi ise bu, ki asla değil, büyük yenilmiş olacaklar. Dünyaya, bilime, insanlığa her zaman yön vermiş olacaklar.
“Hep denedin, hep yenildin. Olsun. Gene dene, gene yenil. Daha iyi yenil.”
Samuel Beckett
İyi yenilgilerden daha az yanılsamalı gerçeklere çıkılması ümidiyle…
Elifce 